ghanon baghaye jerm

قانون بقای جرم لاوازیه


سرآغاز شیمی جدید، آزمایشهای آنتوان لاوازیه است. لاوازیه با تعمق کافی دست اندرکار براندازی نظریه فلوژیستون شد و انقلابی در شیمی پدید آورد او (که از ترازوی شیمیایی بسیار استفاده می‌کرد) با تکیه بر نتایج آزمایشهای کمّی به توضیح تعدادی از پدیده‌های شیمیایی دست یافت.


--------------------------------------------------------------------------------

فلوژیستون (1650 تا 1790)


گئورگ ارنست اشتال نظریه فلوژیستون را بیان کرد که در سراسر سده هجدهم، نظریه مسلط در علم شیمی بود.
فلوژیستون یا " اصل آتش " جزئی از هر ماده سوختنی بود.
چنین پنداشته شد که هر جسم در اثر سوختن، فلوژیستون خود را آزاد می‌کند و به صورت ساده‌تری در می‌آید، همچنین نقش هوا را در سوختن، انتقال فلوژیستون می‌دانستند. مثلاً بنابر نظریه فلوژیستون خواهیم داشت:
فلوژیستون+ خاکستر چوب
و امروزه می‌دانیم فرآیند سوختن چوب چنین است:
گازهای اکسیژن‌دار+خاکستر گاز اکسیژن+ چوب
هم چنین این نظریه تشکیل یک اکسید فلزی (کالکس) در اثر حرارت دادن فلز در هوا (عمل تکلیس) را به طریقی مشابه تفسیر می‌کند:
فلوژیستون + کالکس فلز
و اکنون فرآیند زیر برای ما روشن است:
اکسید فلزی ( کالکس ) گاز اکسیژن+ فلز
در نظریه فلوژیستون ذاتاً مشکلی وجود دارد که هرگز توضیح کافی درباره آن داده نشد وقتی چوب می‌سوزد فرض بر این است که فلوژیستون از دست می‌دهد و نتیجه آن خاکستری است که جرم آن کمتر از قطعه چوب است. امّا در فرآیند تکلیس، از دست رفتن فلوژیستون با افزایش جرم همراه است، چون مسلماً جرم اکسید فلزی بیشتر از جرم فلز اولیه است. هواداران این نظریه متوجه وجود این مشکل شده بودند، لیکن در سراسر سده هجدهم تقریباً اهمیت توزین و اندازه‌گیری مشخص نشد.
لاوازیه در " قانون پایستاری جرم" خود می‌گوید: در طی یک واکنش شیمیایی تغییر محسوسی در جرم صورت نمی‌گیرد. به عبارت دیگر، جرم کل تمام موادی که در واکنش شیمیایی وارد می‌شوند برابر جرم تمام محصولات واکنش است. لاوازیه به کمک ترازو و اندازه‌گیریهای رقان خود نتیجه گرفت که مثلاً در واکنش:

حاصل‌جمع جرمهای مواداولیه برابر حاصلجمع جرمهای محصولات عمل می‌باشد. بنابراین او گفت که ماده به خودی خود به وجود نمی‌آید و از بین نمی‌رود، بلکه از شکلی و ترکیبی به شکل و ترکیب دیگر در می‌آید.
این قانون در کارهای پیشین محسوس بود، لیکن او آن را به وضوح بیان کرد و مبنای کار علمی خود قرار داد.
در آن زمان وجود گازها و عدم شناخت آنها، بازدارنده توسعه نظریه‌های شیمیایی بود مثلاًٌ در واکنش سوختن و یا تکلیس برای اثبات قانون پایستاری جرم، باید جرم گازهای اولیه و محصول را بدانیم. بنابراین تفسیر این فرآیندها، بسته به شناخت گازهای درگیر در واکنش و روشهای کار با آنها و اندازه‌گیریشان توسط شیمیدانان بود. لاوازیه با استفاده از نتایج کارهایی که دیگر دانشمندان درباره گازها به عمل آورده بودند به توضیح اینگونه واکنشها پرداخت.
لاوازیه در شرح و تفسیر پدیده‌های شیمیایی تعاریف جدید عنصر و ماده مرکب را به کار می‌گرفت. مثلاً در واکنش تکلیس او فلز را یک عنصر دانست و نشان داد کالکس ماده مرکبی از فلز و اکسیژن هوا است.
او در کتاب خود (رساله‌ای مقدماتی درباره شیمی ) که در سال 1789 منتشر شد، به طور کلی از واژه‌های جدید استفاده کرده است که زبان شیمی امروزی بر مبنای سیستمی از نامگذاری است که لاوازیه در ابداع آن سهمی داشته است.
اقداماتی که دانشمندان از سالهای 1970 به بعد به عمل آورده‌اند با استفاده از این کتاب بیان شده است و آنچه در دو سده پس از لاوازیه درباره شیمی دانسته شده، بسیار بیشتر از بیست سده پیش از اوست.


--------------------------------------------------------------------------------

زندگی‌نامه آنتوان لوران دو لاوازیه (1794- 1743)



لاوازیه در سال 1743 در خانواده‌ای ثروتمند در شهر پاریس چشم به جهان گشود. تحصیلات خود را در رشته وکالت به پایان رساند و سپس به تحصیل علومی چون ستاره شناسی، شیمی و گیاه شناسی پرداخت. در 23 سالگی به خاطر کتابهایی که در زمینه‌های متعددی از جمله:
سیستم روشنایی پاریس، طبقه‌های ارضی کوهستانها و تجزیه گچهای اطراف پاریس تألیف کرده بود، جایزه فرهنگستان علوم را به خود اختصاص داد. وی کاشف عنصر اکسیژن و اسید کربنیک است و در آزمایش معروف خوکچه هندی ثابت کرد تنفس نوعی سوختن کند است.
از کارهای برجسته وی تهیه شوره و باروت است. وی یک ماه و نیم خود را در اتاقی تاریک حبس کرد تا چشمانش به تاریکی حساس شود زیرا در یک آزمایش به شناخت شدتهای گوناگون نور نیاز داشت. بیان کننده قانون پایستگی جرم در واکنشهای شیمی، بهره‌گیری از ترازو را در آزمایشگاهها مرسوم کرد. در سال 1771 با دختر یکی از اعضای هیأت مدیره وصول مالیات ازدواج کرد، وی که در 14 سالگی به عقد لاوازیه در آمده بود به زودی زبانهای لاتین و انگلیسی را آموخت و به ترجمه آثار پریستلی و کاوندیش برای شوهرش پرداخت، او زنی خانه‌دار و کاردان بود و خانه را به میعادگاه عمومی دانشمندان فرانسوی کرده بود. در سال 1793 پس از پیروزی جمهوریخواهان در دادگاه انقلاب حکم توقیف لاوازیه صادر شد و در هشتم ماه سال 1794 به جرم ظاهری ریختن آب در توتون سربازان به اعدام با گیوتین محکوم شد ولی در سال 1796 دولت فرانسه از وی اعاده حیثیت کرد و مراسمی بنام تشییع جنازه او برگزار کرد و مجسمه‌هایی از او ساخته شد. لاگرانژ ریاضیدان بزرگ فرانسوی یک روز پس از اعدام وی گفت:
‹‹جدا کردن سر لاوازیه یک لحظه بود ولی کشور فرانسه تا یک قرن بعد، مردی نظیر او بدست نخواهد آورد›› همسرش پس از مرگ او اثر ناتمام وی که در زندان نوشته بود را جمع‌آوری و محرمانه چاپ کرد.
لاوازیه را پدر شیمی نو می‌نامند.

لطفا اگر در مورد قانون بقایه بار الکتریکی مطلبی دارین ارائه دهید
از شما مچکرم